قانون GDPR یا General Data Protection Regulation یک مقررات اتحادیه اروپا است که به حفاظت از داده‌های شخصی افراد مربوط می‌شود. این قانون از 25 مه 2018 اجرایی شد و هدف اصلی آن حفاظت از حقوق حریم خصوصی افراد در کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ایجاد یک چارچوب قانونی واحد برای محافظت از داده‌ها در سراسر اتحادیه اروپا است.

 

نکات کلیدی GDPR:

1. شفافیت در پردازش داده‌ها: شرکت‌ها و سازمان‌ها باید به روشنی بیان کنند که داده‌های شخصی افراد را چگونه و چرا جمع‌آوری و پردازش می‌کنند.
2. رضایت کاربر: برای جمع‌آوری و پردازش داده‌های شخصی، سازمان‌ها باید رضایت صریح و واضح کاربران را بگیرند.
3. حق دسترسی و تصحیح: افراد حق دارند بدانند چه داده‌هایی از آن‌ها جمع‌آوری شده است و می‌توانند درخواست دسترسی، تصحیح یا حذف این داده‌ها را داشته باشند.
4. حق به فراموش شدن: افراد می‌توانند درخواست کنند که داده‌های شخصی‌شان حذف شود، به ویژه اگر دیگر نیازی به آن داده‌ها نباشد.
5. گزارش نقض داده‌ها: در صورت بروز نقض داده‌ها (data breach)، شرکت‌ها باید در مدت 72 ساعت از شناسایی، این موضوع را به مراجع مربوطه اطلاع دهند.
6. مجازات‌ها: شرکت‌ها و سازمان‌هایی که از این قانون تبعیت نکنند، ممکن است با جریمه‌های سنگین تا 4 درصد از درآمد سالانه جهانی خود یا 20 میلیون یورو، بسته به اینکه کدام بیشتر باشد، مواجه شوند.

این قانون به همه شرکت‌هایی که داده‌های شخصی شهروندان اتحادیه اروپا را پردازش می‌کنند، چه در داخل اتحادیه اروپا باشند و چه خارج از آن، اعمال می‌شود.

 

حق به فراموش شدن:

حق فراموشی، یا به عبارت دقیق‌تر حق به فراموش شدن (Right to be Forgotten)، یکی از مهم‌ترین حقوقی است که در قانون GDPR به افراد داده شده است. این حق به افراد اجازه می‌دهد تا درخواست کنند که داده‌های شخصی‌شان که دیگر برای هدف خاصی که برای آن جمع‌آوری شده‌اند، ضروری نیستند، از سیستم‌های یک سازمان حذف شوند.

شرایط اعمال حق فراموشی:

1. داده‌ها دیگر برای هدف اولیه ضروری نیستند: اگر داده‌های شخصی فرد برای هدفی که برای آن جمع‌آوری شده‌اند، دیگر نیاز نباشد، فرد می‌تواند درخواست حذف آن‌ها را بدهد.
2. فرد رضایت خود را پس بگیرد: اگر پردازش داده‌ها بر اساس رضایت فرد انجام شده باشد و فرد تصمیم بگیرد که رضایت خود را پس بگیرد، می‌تواند درخواست حذف داده‌ها را داشته باشد.
3. اعتراض به پردازش: اگر فرد به پردازش داده‌های خود اعتراض کند و دلیلی بر ادامه پردازش داده‌ها وجود نداشته باشد، می‌تواند از حق فراموشی استفاده کند.
4. پردازش غیرقانونی داده‌ها: اگر داده‌های شخصی به طور غیرقانونی پردازش شده باشد، فرد می‌تواند درخواست حذف آن‌ها را بدهد.
5. الزامات قانونی: اگر حذف داده‌ها برای رعایت یک الزام قانونی ضروری باشد، سازمان موظف است آن‌ها را حذف کند.
6. داده‌های کودکان: در صورتی که داده‌های مربوط به کودکان جمع‌آوری و پردازش شده باشد، مخصوصاً در زمینه خدمات آنلاین، حق فراموشی برای حفاظت از حقوق کودکان اهمیت بیشتری دارد.

 

محدودیت‌های حق فراموشی:

این موضوع حق مطلق نیست و در برخی موارد ممکن است با دیگر حقوق و منافع تداخل داشته باشد. مثلاً:

 

• آزادی بیان و اطلاعات: حذف داده‌ها نباید به گونه‌ای باشد که آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات را محدود کند.
• الزامات قانونی: ممکن است داده‌ها برای رعایت یک الزام قانونی یا برای انجام یک وظیفه عمومی حفظ شوند.
• دلایل تاریخی، علمی یا آماری: در برخی موارد، ممکن است داده‌ها برای اهداف تحقیقاتی یا آماری حفظ شوند.

بنابراین، در حالی که افراد حق دارند که داده‌هایشان حذف شود، این حق در مقابل دیگر حقوق و منافع عمومی و قانونی توازن پیدا می‌کند.

 

 

قانون GDPR یکی از جامع‌ترین و تأثیرگذارترین مقررات در حوزه حفاظت از داده‌های شخصی است. در ادامه، توضیحات بیشتری درباره جنبه‌های مختلف این قانون ارائه می‌نماییم:

1. دامنه جغرافیایی (Extraterritorial Scope):

یکی از ویژگی‌های برجسته GDPR این است که دامنه جغرافیایی آن فراتر از مرزهای اتحادیه اروپا است. به عبارت دیگر، هر سازمانی که داده‌های شخصی شهروندان اتحادیه اروپا را پردازش می‌کند، حتی اگر خود آن سازمان خارج از اتحادیه اروپا مستقر باشد، موظف به رعایت این مقررات است. این شامل شرکت‌های بین‌المللی مانند گوگل و فیس‌بوک نیز می‌شود.

2. مسئولیت‌پذیری (Accountability) و مدیریت ریسک:

GDPR بر اهمیت مسئولیت‌پذیری سازمان‌ها در قبال داده‌های شخصی تأکید دارد. سازمان‌ها باید نه تنها قوانین را رعایت کنند، بلکه باید بتوانند نشان دهند که چگونه این قوانین را رعایت کرده‌اند. برای این منظور، سازمان‌ها ملزم به پیاده‌سازی و نگهداری سیاست‌ها، رویه‌ها و مدارک مستند هستند که نشان دهد داده‌های شخصی به صورت ایمن و قانونی پردازش شده‌اند.

3. Data Protection Officer (DPO):

یکی از نقش‌های کلیدی که GDPR معرفی کرده است، نقش “مسئول حفاظت از داده” یا Data Protection Officer (DPO) است. در برخی سازمان‌ها، به ویژه آن‌هایی که مقادیر زیادی از داده‌های شخصی را پردازش می‌کنند یا داده‌های حساس را مدیریت می‌کنند، انتصاب یک DPO الزامی است. وظایف DPO شامل نظارت بر رعایت GDPR، ارائه مشاوره در مورد ارزیابی تأثیر بر حفاظت از داده‌ها (DPIA)، و همکاری با مقامات نظارتی است.

4. ارزیابی تأثیر بر حفاظت از داده‌ها (Data Protection Impact Assessment – DPIA):

سازمان‌ها موظف به انجام ارزیابی تأثیر بر حفاظت از داده‌ها (DPIA) هستند زمانی که نوعی پردازش داده‌ها به احتمال زیاد خطراتی برای حقوق و آزادی‌های افراد به همراه دارد. DPIA یک ابزار برای شناسایی و کاهش این خطرات است و باید شامل توضیحاتی در مورد پردازش داده‌ها، ارزیابی ضرورت و تناسب پردازش، ارزیابی ریسک‌ها و اقدامات برای کاهش این ریسک‌ها باشد.

5. پردازش داده‌های حساس (Special Categories of Data):

GDPR دسته‌بندی خاصی از داده‌ها را به عنوان “داده‌های حساس” تعیین کرده است که شامل اطلاعاتی مانند نژاد، مذهب، عقاید سیاسی، داده‌های بیومتریک، و داده‌های مربوط به سلامت و گرایش جنسی است. پردازش این نوع داده‌ها تنها تحت شرایط خاص و محدود مجاز است، و نیاز به محافظت بیشتر دارد.

6. حقوق قابل انتقال بودن داده‌ها (Data Portability):

این حق به افراد اجازه می‌دهد تا داده‌های شخصی خود را که در یک سیستم به طور خودکار پردازش شده‌اند، به یک ارائه‌دهنده دیگر انتقال دهند. به عنوان مثال، شما می‌توانید داده‌های خود را از یک سرویس‌دهنده ایمیل به سرویس‌دهنده دیگر منتقل کنید. این امر باید به گونه‌ای انجام شود که اطلاعات در یک قالب قابل استفاده و به صورت مستقیم قابل انتقال باشند.

7. الزامات گزارش‌دهی نقض داده‌ها (Data Breach Notification):

در صورت وقوع یک نقض داده‌های شخصی که احتمالاً منجر به خطرات حقوق و آزادی‌های افراد می‌شود، سازمان‌ها موظف‌اند این نقض را ظرف 72 ساعت به مقامات نظارتی اطلاع دهند. همچنین در صورتی که نقض داده‌ها خطرات جدی برای افراد داشته باشد، سازمان‌ها باید این موضوع را به اطلاع افرادی که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند نیز برسانند.

8. مجازات‌ها و جریمه‌ها:

GDPR دارای مجازات‌های بسیار سنگینی برای تخلفات است. جریمه‌ها می‌توانند تا 20 میلیون یورو یا 4 درصد از درآمد جهانی سالانه یک شرکت، بسته به اینکه کدام بیشتر باشد، برسند. این سطح از مجازات‌ها باعث شده است که سازمان‌ها به صورت جدی‌تری نسبت به رعایت مقررات GDPR اقدام کنند.

9. حریم خصوصی از طراحی (Privacy by Design):

یکی از اصول کلیدی GDPR، “حریم خصوصی از طراحی” یا Privacy by Design است. این اصل به این معناست که حفاظت از داده‌های شخصی باید از همان ابتدای طراحی سیستم‌ها و فرآیندها مدنظر قرار گیرد. این شامل پیاده‌سازی اقدامات فنی و سازمانی مناسب برای حفاظت از داده‌های شخصی در طول چرخه عمر آنها می‌شود.

10. آزادی دسترسی به اطلاعات و مراجع قانونی (Right to Access and Legal Remedies):

علاوه بر حق به فراموشی، GDPR حقوق دیگری مانند حق دسترسی به اطلاعات را برای افراد تضمین می‌کند. افراد می‌توانند از سازمان‌ها درخواست کنند تا اطلاعاتی که از آن‌ها دارند را ارائه دهند و اگر اطلاعات نادرست یا ناقص است، درخواست تصحیح کنند. در صورت تخلف سازمان‌ها، افراد می‌توانند به مراجع قانونی مراجعه کنند و درخواست جبران خسارت کنند.

 

جمع‌بندی:

قانون GDPR نقش مهمی در تغییر رویکرد سازمان‌ها نسبت به حفاظت از داده‌های شخصی ایفا کرده است. این قانون نه تنها حقوق افراد را در برابر سوءاستفاده از داده‌هایشان تضمین می‌کند، بلکه سازمان‌ها را نیز وادار به ایجاد رویه‌ها و سیاست‌های قوی‌تر برای حفاظت از اطلاعات شخصی می‌کند. با اعمال این قانون، حفاظت از داده‌ها به یک اولویت قانونی و اخلاقی برای سازمان‌ها تبدیل شده است.

 

References:

https://gdpr.eu

https://edpb.europa.eu

https://dlapiper.com